За Прва Архи Бригада

„Прва Архи Бригада“ не е невладина организација, туку неформална група на студенти од Архитектонски факултет и млади архитекти. Оваа група се формираше минатата година (2009) во март, со цел јавно да го искажува ставот за архитектонските и урбанистичките случувања во нашиот град. Главна инспирација за формирањето на нашата група беа архитектонските грешки кои веќе се направија (Влајко, Кинескиот ѕид, обновата на Кермез во дуплиран волумен, Спомен домот на Мајка Тереза, станбените згради т.н. торти) како и нетранспарентните конкурси и измени на ДУПот за Малиот ринг, поставување на градежни маркици на неприкладни места без притоа да се отворат јавни стручни дебати и секако игнорантскиот однос на актуелната власт кон целата стручна јавност. Нашата прва акција беше протестот на  28.03.2009, познат како Прво Архитектонско Востание кој меѓу другото беше против нелогично поставената парцела предвидена за изградба на црква. Оваа акција ја поддржаа неколку неформални групи и граѓани кои се противеа на идејата за изградба на црква од различни аспекти (секуларност, економска неоправданост, мултиконфесионалност, затворање на визури кон најавениот споменик на Александар и сл.). Акцијата ја финансираа студентите- архибригадири кои дадоа по 100 денари за се да купат 100 хамери и 2 спреја (вкупно околу 2300 денари) за израборка на транспарентите “Не го силувајте Скопје”. Исто така беа испринтани околу сто А4 листови на домашни принтери со изјави до медиумите и со објаснение на нашите ставови.

Следната акција на Прва Архи Бригада беше на 28.01.2010 против усвојување на новите измени за ДУПот за Мал ринг кои предвидуваа поставување на градежни маркици за државни институции на левиот брег на Вардар- на платото пред МОБ и новата филхармионија, како и несоодветно поставување на катни гаражи кои затвораат фасади и визури кон некои од најзначајните објекти на Скопје (Телекомуникацискиот центар и Холидеј Ин). Јавната анкета за измените на планот беше во периодот на новогодишните и божиќните празници, па скоро никој немаше можност да даде свој коментар за измените. Затоа неколку наши членови се собраа пред Општина Центар за да им поделат 20 писма на советниците, (испринтани на домашни принтери)  со аргументи зошто не треба да се усвои планот. Исто така им предложивме на советниците наместо фирмата која цело време ги изготвува плановите и предлага поставување на нелогични градежни маркици, да се распише конкурс за ново урбанистичко решение, преку кој ќе се пронајдат соодветни локации за изградба на државните институции.

Што се однесува до проектот „Скопје 2014“, Прва Архи Бригада досега реагираше само со изјави до медиумите каде ги образложи своите ставови за зачувување на платото пред МОБ и новата филхармонија и за дооформување на Културниот центар со изградба на објекти од културата (галерии, музички студија, продавници за инструменти, апартмани за уметници, работилници и сл.). Спонтаниот собир на плоштадот против проектот „Скопје 2014“ беше инициран од група граѓани, а следниот протест беше организиран од неформалното здружение „Плоштад Слобода“ и од невладината организација „Разбуди се“. На неколку медиуми активностите на „Плоштад Слобода“ беа погрешно пренесени како активности на „Прва Архи Бригада“. Ние имаме слични ставови со „Плоштад Слобода“ и затоа ги поддржуваме, но не би сакале медиумите погрешно да го употребуваат нашето име за активностите на било која друга група.

Инаку како Прва Архи Бригада досега учествувавме на неколку работилници на тема архитектура и урбанизам во Скопје; учествувавме и на Форум Скопје каде приложивме некои анализи и идејни решенија за одередени делови на градот; испративме  наша презентација за архитектонско-урбанистичките случувања  во Скопје на неколку регионални настани и изложби ( LINES [NOT] TO BE CROSSED – Виена; Cities Log-Tirana International Contemporary Art Biannual- Тирана; MISSION LESS PROBABLE, Контекст галерија- Белград). Досега немаме издадено никакви брошури или флаери, a своите ставови ги објавуваме на социјалните мрежи и на нашиот блог за 0 денари.

----------------------------

http://www.novamakedonija.mk/NewsDetal.asp?vest=21610154911&id=13&setIzdanie=21912

http://www.facebook.com/topic.php?uid=61204922527&topic=7506

http://on.net.mk/default-MK.asp?ItemID=E23F424A3CDC304A826097F3A401962F

http://star.vest.com.mk/default.asp?id=128001&idg=6&idb=1941&rubrika=Skopje

http://picasaweb.google.com/prvaarhibrigada/Protest_28_03_2009_PrvoArhitektonskoVostanie#

http://star.vest.com.mk/default.asp?id=163429&idg=9&idb=2597&rubrika=Skopje

http://www.vreme.com.mk/DesktopDefault.aspx?tabindex=0&tabid=1&EditionID=1930&ArticleID=132645

http://www.vest.com.mk/?ItemID=6617A1CD41564E41979F713346CFDC54

http://www.forumskopje.com/FS2009/archibrigade.htm

http://www.openspace-zkp.org/2009/en/projects.php?y=2009

http://tica-albania.org/TICAB/Episodes/episode-2.html

http://www.seecult.org/vest/arhi-brigada-u-kontekstu

Where is Skopje going? The incident in context

From the blog Skopje2803

„Architect Blaz Kriznik and Anthropologist Goran Janev have kindly allowed us to here post the text of a presentation they gave last year at the workshop Remapping Skopje (October, 2008, in Skopje). “Mapping the symbolic reconstruction of Skopje”, they trace the reformulation of the city from an “Open City” to a “Grand National Capital”, intending to “uncover the excessive, organized and aggressive drives, aimed at reconstructing Skopje from the position of political power and to understand the everyday consequences of such reconstruction.“

FROM OPEN CITY TOWARDS GRAND NATIONAL CAPITAL

Mapping the symbolic reconstruction of Skopje

Goran Janev, Blaž Križnik

1.

Many important European cities have historically developed from monumental national capitals, constructed during the period of national emancipation in the nineteenth or early twentieth century, and have been recently transformed into globally integrated open cities, where transnational flows of people, goods, capital and cultures shape their present development.[1] While the construction of national capitals has mainly coincided with historic processes of industrialization, early accumulation of capital in cities and resulting large-scale urbanization, the transformation towards open cities has been mostly a result of intensive globalization and informatization and their subsequent impacts on social, economic and urban structure of each particular city. In this sense, cities have become increasingly embedded in transnational networked structures like the global economy, international political institutions, technological and media spaces or global civic society. As much as the early industrialization and urbanization have been instrumental for the construction of grand national capitals, the globalization of cities is an important base for their ongoing social change, economic prosperity and urban development. At the same time globalization is also an important source of symbolic reconstruction in many cities, which are trying to replace their industrial imagery with a new post-industrial one.[2]

2.
Barcelona, the capital of Catalonia, is a case, which clearly illustrates this historic transition from an industrial to a post-industrial city and shows the role of symbolic reconstruction in the process. Reconstructed at the beginning of the twentieth century as the monumental Catalan capital, under a strong influence of a growing Catalan nationalism and aspirations for a higher autonomy within Spain, Barcelona has more than two decades ago successfully opened up to the world and changed her former image of a provincial industrial centre into that of an attractive and bustling world city. Architecture directly expresses changes in the symbolic order of cities and has been pivotal to the transition of Barcelona from a grand national capital towards a globally integrated open city. The will to construct the new Catalan capital has resulted in an extensive architectural renewal of the old historic city centre and in the construction of new monumental buildings and urban spaces, seen as an expression of the heroic Catalan past and the much desired bright future. When Barcelona has finally secured her regional position in Spain and subsequently entered the world stage during the Olympic Games in the early nineties, yet again large numbers of new monumental buildings have been constructed, with many prominent international architects involved. The so-called “strategic projects” were used to strengthen the new collective imagery of democratic and prosperous Barcelona and to symbolize her new position within the global arena.[3]

3.
Yet the transformation of a particular city depends not only on the construction of new monumental architecture and urban spaces but also on different discourses, which give meaning to those changes and which directly influence the understanding and the relationship citizens develop with new spaces in their everyday life. Discourses, which try to legitimize the reconstruction of cities, often use a language of normalization, where undesired social and spatial outcomes of large-scale urban developments are presented as their “normal and unavoidable price.” In this sense the reconstruction of a particular city can be understood as an instrument of social and political control and as an attempt to homogenize society. Citizens, who question or even act against such urban developments are often accused of threatening the progress of the entire city and become subsequently excluded from the common discourses about the future of a city.[4] The relation between the transformation of a particular city and legitimizing discourses should be seen as an attempt to symbolically reconstruct capitalist post-industrial cities and as a new form of social and political exclusion. Symbolic reconstruction, which always goes together with large-scale urban developments, is frequently instrumentalized by economic and political elites against the actual needs of citizens and thus accentuates existing social and spatial divides and prevents the development of more inclusive forms of local governance.

4.
Skopje, on contrary, has a rather different history. It seems that in comparison to other European capitals, which have developed from grand national capitals into transnational open cities, Skopje has actually taken almost an opposite path. Already proclaimed and developed as an open city in the recent past, the city is now more firmly than ever on its way to finally become the grand national capital of Macedonia – a position that Skopje has never fully experienced in history. The reasons for this, at the first glance contradictory development, are hidden in Macedonia’s history full of frequent social changes and tense political conflicts, which caused strong discontinuities in the modern urban history of Skopje. The city’s development has frequently been subject to the colonial interests of Ottomans, Serbs and Bulgarians, and as a result the social, economic and urban structure of the city changed accordingly and her symbolic order was trapped in a state of confusion. Although Skopje and Macedonia have gained more autonomy within the socialist Yugoslavia, the process of urban development and symbolic formation of the national capital has once again taken a different course after the devastating earthquake hit the city in 1963. In order to deal with the tragedy, Skopje has been proclaimed an open city. Following prevailing doctrines of Yugoslavian etatist socialism and international urban planning and architecture of that time a new city started to emerge. Although several monumental buildings and urban spaces were build as a part of the reconstruction, these did not represent national sentiments, but have instead been seen as symbols of the transnational and open character of the new Skopje.[5] Yet the recent transition of Skopje is not only a consequence of this unique history, but also an outcome of more recent changes in Macedonia’s social and political system. The interests of economic and political elites, hidden behind nationalistic discourses, directly influence present-day urban development and symbolic reconstruction of the city. After the period of heroic post-earthquake reconstruction, Skopje seems to have got an apparently long awaited opportunity to finally become the grand national capital of Macedonia.

5.
At a defining moment in her contemporary history, just few steps before a full integration into Western world (EU and NATO membership), challenged by the old Balkan geostrategic games, Macedonia turns towards reinventing and reaffirming its separate, undeniable and glorified identity. The national government seems determined to exhibit the unique, particular and splendid Macedonian history and to show it to the world. It has started to install antique Hellenistic sculptures and stone inscriptions in front of the government offices and to rename Macedonian airports. The Skopje International airport is now called “Alexander the Great” while Ohrid airport has become “St Apostle Paul”. The installation of giant sculptures at the busiest central parts of the capital will transform Skopje into a history textbook. The central Macedonia square, formerly known as “Marshal Tito”, will be dominated by a colossal 15-meter high sculpture of Alexander the Great. Behind him Tsar Samuil seated on a throne will provide continuity through the middle ages. At the other end of the old Stone bridge Karposh, a fighter against the Turks, will get a monument and the continuous rebellion against the Ottomans will be further marked with the sculptures of the Macedonian Revolutionary Organization leaders riding on horses. The renaming of places and the erecting of monuments is accompanied by the construction of new buildings. Oddly enough, many of the proposed new buildings will resemble old ones, or will even be direct replicas of buildings that collapsed in the tragic earthquake. Even more curiously for this grandiose nationalist projects of symbolic reconstruction, some of the planned buildings actually represent the Serbian colonization. Projects in preparation or under construction to rebuild monuments from the past include the Yugoslavian Kingdom Army Officer’s House and the National Bank from that period.[6] To firmly imprint the national identity over the center of the capital, a new church is also planned in another corner of the same square. On the other side of the bridge, the Macedonian National Theatre will be build, based on an enlarged replica of the “Peoples Theatre of King Alexander Karadjordjevich.” Next to it two new museums will be opened in a new, neoclassical building. – the Museum of the victims of communism and the Museum of VMRO, the Macedonian Revolutionary Organization. Such stylistic and aesthetic jumble is aimed to represent Skopje as a grand national capital with a long historic tradition, where new eclectic buildings and strategically located monuments are supposed to provide and demonstrate historicity of the Macedonian nation to the world. Skopje’s cacophony of symbols is further exacerbated in the “Albanian” part of the city. The recently formed municipality of Cair encompasses the Old Bazaar in Skopje, one of the largest and best preserved traditional Ottoman bazaars in the Balkans. Acting frivolously and in neglect of the regulations, the municipality erected a bronze horse riding sculpture of the Albanian national hero Skenderbeg. Next on schedule is the opening of the Museum of Freedom that will show the period from the Prizren league, the first organized attempt to carve a national state from the Ottoman Empire, to the 2001 armed conflict with the Macedonian governmental forces. These symbolically loaded “beautifying” activities, which are now inscribed into the body of the city, are at the core of the new symbolic reconstruction of Skopje and represent two separate political, historical and identity agendas.

6.
The list of announced monuments, buildings and institutions could be easily deciphered and rightfully described as nationalistic interventions in the public space. We might say that it is a direct outcome of the political system in Macedonia, an ethnopolitical order established after the armed conflict in 2001. The military confrontation in 2001 was stopped by a political arrangement that supposedly brought greater rights to the Albanians in Macedonia, while maintaining the territorial integrity of the state. In effect, as the present symbolic reconstruction of Skopje also shows, an irreconcilably divided society has been created. In the debates that followed the announcement of the new reconstruction projects people reacted in various ways, but not against the openly promoted nationalistic discourse. Objections and criticism span from the questionable rationality of investing in infrastructure instead of building monuments, intransparency of the decision making processes, urbanism, aesthetics, and so on. Yet there are no voices that would question the narrative told by this new symbolic order. Certainly, in Macedonian language media there are frequent reactions against the Albanian nationalism. This incapacity to see the Macedonian nationalism compared to immediately recognizable manifestations of the Albanian variant speaks clearly of a closed, xenophobic mindset. Hence, the forceful imposition of the new symbolic order is probably largely reflecting the general understanding of the need to fight for the endangered national identity.

7.
The historic reversal in the transformation of Skopje from an open city into grand national capital requires attention for reasons that surpass mere idiosyncrasy. It is curious that the process of representing national identity is over one century late. It is also curious that while decentralisation on local level is emphasised, the central government makes top-down decisions and implements them at their own liking. On the other hand, disregarding the legal regulations and central administration’s directives, a municipality of Cair is free to implement the Albanian nationalist agenda. All of this is happening before the eyes of Macedonian citizens, who are neither only ethnic Macedonian or Albanian, nor are all of them nationalistic, and here curiosity turns into danger. The late explosion of nationalism, or rather the late demonstration of latent nationalism, is about to turn Skopje from an open city into claustrophobic city with excluded spaces.[7] The ethnic boundaries in the highly mixed cultural environment of the capital city are difficult to establish and maintain in a country, which is otherwise renowned for its ethnic diversity. The new monuments, buildings and institutions try to build ethnic boundaries through symbolic power. The nationalist historical totems erected at strategic points over Skopje are confronting each other and contribute towards further division of the Macedonian society along ethnic lines.

Our contribution intends to uncover the excessive, organized and aggressive drives, aimed at reconstructing Skopje from the position of political power and to understand the everyday consequences of such reconstruction. Yet at the moment it remains unclear whether a resistance against privatization of public space and growing ethnic divisions, as the most visible outcomes of attempts to build the grand national capital of Macedonia, will continue or not. Will citizens accept such symbolic reconstruction? Will they resist it, ignore it, destroy it? Or simply deny it?

Новата зграда на Кривичниот суд во Скопје – Il Palazzaccio

„И новиот Кривичен суд ќе биде изграден во антички стил, со високи бели столбови и широки скали. По Уставен суд и Обвинителството, кои како дел од проектот „Скопје 2014“ треба да добијат антички лик, и новата судска зграда е проектирана во ист стил.  Министерот за правда Михајло Маневски не гледа ништо спорно тоа што новиот објект ќе отстапува од начинот на градба на целиот судски комплекс, кој е со современа градба.

„Не знам што се тоа антички градби. Секаде во светот судовите се монументални градби и репрезентативни објекти“, рече Маневски. Тој потврди дека иако на конкурсот имало и други идејни решенија, изборот на комисијата паднал токму на ова архитектонско решение. Проектната документација за скопскиот Кривичен суд е изработена од македонска и од италијанска фирма, (ИРД инженеринг од Италија, и Еуроконсалтинг од Македонија) добиено е одобрение за градење, а деновиве е објавен и меѓународен тендер за избор на најдобра понуда за изведувач.“ (Утрински)

За жал и новиот Кривичен суд во Скопје, наместо современ објект кој би одговорил на новите потреби на граѓаните и вработените, и кој меѓудругото би можел да го претставува градот на светските изложби за архитектура, ќе наликува на евтина имитација и карикатура на  неокласицистичките градби од 18тиот и 19тиот век.

„Класицизмот и неокласицизмот (XIX век) се угледувале на античката грчка и римска архитектура. Тие најмногу се употребувале при градењето на општествени објекти, како и при задоволувањето на малограѓанскиот вкус и поим за достоинство и монументалност на објектите. Теоретичарите на класицизмот длабоко ја врежале мислата кај луѓето дека монументалноста на објектите може да се изрази единствено преку класицизмот и дека секоја друга монументалност е неразбирлива. Затоа класицизмот подоцна станал голема пречка за проширување на прогресивната архитектонска мисла. Еклектичните форми на класицизмот одговарале на идеологијата на европските империи кои главно со такви објекти ги оформиле центрите на своите престолнини и на поголемите градови, кои денес претставуваат дел од нивните историски јадра.“

Желбата на нарачателот, Скопје да заличи на Рим, ќе се оствари со изградбата на македонската Il Palazzaccio.

- седиштето на италијанскиот Врховен суд - Palazzo di Giustizia – (изградена помеѓу 1889 and 1910) во Рим, позната како Il Palazzaccio (Грдата палата)

The triumph of eclecticism was achieved in the design of a colossal building aimed at hosting all the different courts of justice. The aim of the government was to build a monumental palace which would compete with those of the past. The winner of the competition was architect Guglielmo Calderini. The site chosen at the end of a new street which started from Via del Corso, near Chiesa della SS. Trinità  and across a new bridge, provided for the building a very fine perspective. It had however the disadvantage of being too close to the river and its marshy shore so that it took 22 years to complete it and the cost was enormous. The palace assembled elements of Renaissance and Neoclassicism styles with a rather Baroque excess of decoration and statues. Both for its destination and its appearance the Romans labelled it as il Palazzaccio (The ugly palace)

——————————————-

Овде може да погледнете некои одлични примери на судски згради – дела на реномирани светски архитекти и добитници на најпрестижната награда за архитектура – international Pritzker Architecture Prize >> Oscar Niemeyer, Zaha Hadid, Norman Foster, Richard Meier, Richard Rogers и други.

http://picasaweb.google.com/prvaarhibrigada/Vs#

Асоцијација на Архитекти на Македонија: Став за проектот Скопје 2014

Во продолжение го објавуваме официјалниот став на Асоцијацијата на Архитекти на Македонија, издаден по вонредното собрание на 10.03.2010.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Вонредно Собрание на ААМ

10 март 2010

И З Ј А В А

за проектот СКОПЈЕ 2014

За даденостите

Пред неколку седмици, нам, граѓаните на Република Македонија, преку една јавна презентација преку електронските медиуми – интернет и телевизија, ни беше понудена една визија за тоа како Скопје, нашиот главен град, ќе изгледа во 2014 година. Не беше јасно, дали таа 3Д анимација требаше да претставува плод на, како што беше опишана „сериозна студија изработена од многубројни урбанисти, архитекти, скулптори, дизајнери, планери“, или како што беше кажано исто така преку медиумите, „увид на план даден на јавна расправа – т.е. на мислење на граѓаните“, односно увид во „концепт“ (според Министерката за култура) кој допрва треба да се развива.

Според актуелниот ГУП за градот Скопје треба да се направат исцрпни анализи врз основа на кои треба да се распише државен или меѓународен конкурс за редефинирање на централното градско подрачје, но за овој детален урбанистички план (ДУП) што се однесува на  „малиот ринг“ не беше распишан конкурс. Се распишуваа архитектонски конкурси за некои поединечни објекти во тој простор во време кога не беа донесени ни измените на важечкиот ДУП за истите објекти. Конкурсите беа со посебни барања за изгледот на фасадите, директно попречувајќи ја и брутално диктирајќи ја слободната архитектонска мисла. Не е почитувано ниту авторското право на објектите кои треба да бидат „преоблечени“ со нова фасада, ниту пак се водеше сметка за културното наследство , едноставно архитектурата се претвори во сценографија. Инаку, планот беше повеќе пати менуван, при што, ставањето на истиот на увид се случуваше за време на летниот период и за време на новогодишните празници, и тоа, само како план – основа, без никаков текстуален опис или друг вид на објаснување. По презентацијата на видео-материјалот, стручната јавност даде оценка на овој таканаречен развоен проект низ индивидуални настапи, на медиумски дебати или со прашалници, каде најчесто поставуваното прашање беше: „Дали ви се допаѓа или не?“.

Во проектот СКОПЈЕ 2014 недостасува методичност на размислувањето за градот, а со тоа и начините на репрезентација на архитектонската идеја. Се брза да се постигне инстант-историја, инстант-архитектура, инстант-град а тој важи за еден од најстарите, без да се води сметка за неговиот сложен економски, социолошки, културен, етнички склоп, за неговата одржливост. Чуден е и обидот да се редефинира урбаниот концепт на просторот со обично редење на објекти за кои се чини дека имаат тенденција да сокријат значајни објекти од други времиња во позадината.

Главната одлика на овој град е напластеноста на различни периоди со своите различни изрази. Тоа можеби создава фрагментирана слика за градот, но е сведоштво за континуитетот на неговото живеење и изграден доказ за тоа дека секое време ја остава својата трага, своја архитектура. Комплексноста на соживот расте постојано, а солидарноста не е само давање, туку и прифаќање на нештата. Не толку одамна, една таква солидарност му помогна на Скопје повторно да се крене и да застане на нозе. Како ние, како држава и народ, му се оддолжуваме на светот за тој силен гест? Тековите на социјалното и културното зреење се длабоко поврзани.

За архитектурата

Архитектонскиот стил претставува резултат од реализацијата на различните творечки методи и зависи од развојот на социо - функционалните, техничко-економските и идејно-естетските потреби на општеството. Искреното барање на архитектонските форми без намерна потрага по стилот е најсигурниот пат да се дојде до него. Притоа се мисли на барањето нови, а не на копирањето или имитирањето на старите форми, бидејќи големите архитектонско-уметнички епохи никогаш не ги имитирале епохите на своите предци. Современата архитектура како израз на демократските општества не подразбира диктат или канонизирање. Таа по својата изразна и обликовна појавност е апстрактна, така што барањето за некаков симболизам преставува ретроградна идеја воопшто. Ист е случајот и со концептот на монументализмот кој се забележува во сите просторно функционални содржини прикажани во новоскопската разгледница (надградени и накитени постојни објекти, новопроектирани згради, мостови, капии, споменични обележја итн., измешани функции дури и во еден објект). Оваа архитектура не соодветствува со модерните текови – таа е ретроградна.

За планот

Посебна приказна е нетранспарентноста во нарачката и изработката на измените и дополнувањата на ДУП-от за Малиот ринг што резултира во една конфликтна состојба помеѓу постојното и новопредвиденото. Нејасно е како се планира да се решат инфраструктурните проблеми при вакви густо планирани функции и содржини на толку ограничен простор. Се сомневаме во тоа дека се превземени опсежни урбанистички анализи на предметниот простор што е императив при отпочнување на ваква обемна градежна активност.

Проблем претставуваат и новите предвидени функции со планот со кои на градот му се одзема културниот центар, а со узурпација на јавниот простор. Вакви брзи одлуки за крупни прашања кои го тангираат функционирањето на градот и неговото централно подрачје се опасни и наивни. Наместо граѓанинот да биде во центарот на вниманието кога станува збор за планирање и проектирање, истиот е маргинализиран до степен на негово потполно исклучување како основен критериум за оформување на јавен урбан простор.

Таканаречениот концепт СКОПЈЕ 2014 не е квалитетна архитектонско урбанистичка визија на центарот на нашиот главен град. Несериозно е да се гради врз основа на псевдо-архитектонски решенија кои претендираат да разрешат прашања кои никој не ги поставува како: потрага по национален идентитет претставен на фасади на архитектонски објекти или пронаоѓање на матрица за национален урбанистички концепт на центарот на главниот град на државата. Надреалните идеологии за експресно раскажување на големо количество истории по кубен метар зафатнина град се измешаа со очекувањата за следење на текот на современата идеја по која денешната Европа се гради и развива. Гледаме синтетичка слика како “видео игра” отпосле, кога поединечни елементи се веќе во градба - паралелно се планира и се гради. Во оваа прилика ААМ се спротивставува на начинот на кој е доведен проектот до овој степен.

За конкурсите

Инаку, постои сериозна потреба од ревизија на начинот на кој се организирани конкурсите, затоа што тие ги шират хоризонтите и прават интернационален придонес на архитектонската мисла. Конкурсот треба :

-     да засведочи за едно време;

-       да симболизира една цивилизација;

-       да го подигне колективниот интерес (да ја подигне свеста за припадност и одговорност на местото во кое живееме, не останувајќи слепи за случувањата во светот, што не засега сите);

-       да даде одговор на новите потреби (енергетска, сообраќајна ефикасност, одржливост);

-       да го валоризира постојното и да го надоврзува новото, по принцип „и–и“;

-       да го поттикне развојот на креативноста, да открие нови млади таленти (кои покрај прочуените имиња и големи проектантски компании тешко би можеле да дојдат до израз);

-       да стимулира едукација;

-       да ја истакне улогата на архитектите во современото општество.

Самата институција конкурс, нејзиното организирање и спроведување треба да се  препушти на струката и нејзиниот експонент - Асоцијацијата на архитекти на Македонија.

Заложби на ААМ

ААМ се залага за почитување на целосна творечка слобода и самостојност на проектантите, став кој постојано го афирмира со наградите и признанијата кои ги доделува.

ААМ се залага за осмислена одржливост на проектот Скопје 2014  кој има навистина широко значење за градот и државата.

ААМ се залага за почитување на стандардите за квалитет за сите видови јавни објекти и јавни површини и воспоставување нивна соодветна пратечка инфраструктура.

ААМ инсистира особено да се преиспитаат измените на ДУП-от на левиот брег на Вардар, каде е пробиена границата на заштитната зона на регулацијата на реката Вардар од предвидените површини за градба кои едновремено ја узурпираат и јавната пешачка зона.

ААМ предлага да се изработи од високостручна група, Предлог-Програма за нов детален урбанистички план за централното градско подрачје, во согласност со ГУП и современите трендови, а  која би се усвоила по широка јавна расправа за потоа да се распише јавен меѓународен конкурс за изработка на тој план.

ААМ испраќа апел до инвеститорите, започнатите објекти да се стопираат во оваа/прва фаза на градба.

Заклучно согледување

Ние, архитектите заедно со граѓаните, сме ставени во недостојна позиција. И стручното и општото јавно мислење е исклучено во донесувањето на извонредно важни решенија од проектот СКОПЈЕ 2014.

Нужно е да се огласат оние кои мислат и делуваат поинаку.

Нашата теза не нуди готови решенија, таа има за цел да отвори прашања, да развие темелни дискусии, да го продолжи процесот на договарање и одлучување.

ААМ се оградува од проектот СКОПЈЕ 2014 ваков како што е, затоа што

во целост му недостига и временски, и географски, и политички, и економски, и културен, и социјален контекст.

Тој е стручно неиздржан .

Тој не ја антиципира иднината.

Министерката за култура против Ајфеловата кула

Министерката за култура на Македонија во повеќе наврати зборувајќи за критиките на јавноста упатени кон “новите” визии за Скопје, ја раскажува приказната дека и Ајфеловата кула најпрво не била прифатена од јавноста, па потоа станала симбол на Париз.

Тоа е точно- Ајфеловата кула не била прифатена од јавноста, но многу е значајно да се каже зошто.

АЛЕКСАНДАР ГИСТАВ АЈФЕЛ (1832-1923) најпрво учел хемија, а подоцна му се посветил на градежништвото. Тој соработувал со различни градежни фирми, каде што се запознал со технологијата на градење и решил да ја унапреди со помош на нови откритија. Ајфел констатирал дека масивното лиено железо треба да се замени со конструкција од валано железо и челик, кои индустријата веќе ги произведувала. Истовремено, истражувајќи нови облици кои подобро би одговарале на статичките особини на тие материјали, тој ги открил металните решеткасти носачи.

Во тој период  (XIX век) академизмот во архитектурата е многу моќен- не е заинтересиран за новите достигнувања во техниката, ги конзервира поимите, творечката мисла и ја задржува архитектурата во застарените форми на градежните занаети. Сето ова не им дава можност на креативните инженери и архитекти да ги применат новите материјали и железни конструкции во изградбата на монументални или општествени  објекти. Примена на новите материјали и техники била возможна само кај инженерските и производствените хали и кај некои станбени објекти.

За да ја постигне поставената цел, унапредување на технологијата на градба, во 1867 Ајфел основал своја градежна компанија која призведувала метални елементи со голема прецизност, поради што почнале да пристигнуваат големи порачки и од надвор од Франција.  Неговата фирма има подигнато голем број мостови, станични хали, кровни и слични конструкции, со воведување на низа технички новини.  Најпознати објекти од тој вид се: мостот Дуро кај Порто (1878) и мостот Триер кај Гарабит (1884).

Ајфеловата кула  е изградена за Светската изложба во Париз (1889), а по нејзиното завршување било планирано да се демонтира. Раѓањето на таков нов облик на градба, кој немал никаква сличност со ниеден дотогашен објект и претставувал еден нов простор оформен од железни прачки бил несфатлив и одбивен за поголемиот број на граѓани, кои биле навикнати да ги гледаат еклектичните градби во нивниот град. За среќа околу 1910 година неколку уметници, Робер Делоне и Антоан Певзнер, застанале во одбрана на Ајфеловата кула, а со текот на времето и јавноста се навикнала на присуството на оваа 300 метарска градба, која денес претставува незаменлива доминанта во урбаната слика на Париз.

Оттука може да се заклучи дека контектсот во кој министерката за култура ја употребува приказната за Ајфеловата кула е комплетно погрешен. Случајот со Ајфеловата кула покажува дека  на париската јавност како и на конзервативните академии за архитектура и уметност им било потребно време и едукација за да прифатат нешто ново, модерно и напредно да ја претставува нивната метропола. На сличен отпор од широката јавност и конзервативните академии, наидувале скоро сите напредни и револуционерни идеи во уметноста, за после извесно време да бидат широко прифатени и изучувани.

Вистинскиот контекст во кој може да се употреби приказната за Ајфеловата кула е на пример да се опише како оваа македонска влада, но и претходните влади, не можат да ги препознаат вистинските вредности… не можат да прифатат дека архитектурата како и секое дело во уметноста треба да го носи печатот на времето, технолошкиот развој и просторот во кое се создава… не можат да прифатат дека со употреба на нови материјали, технологии на градба и соодветен метод на проектирање, може да се реконструираат некои од објектите срушени во земјотресот, без при тоа да претставуваат бледи копии од минатото…

Во приказната за Ајфеловата кула, министерката за култура и нејзините поддржувачи треба да се препознаат себе си во групата која се противела на изградбата на кулата и која била за зачувување на застарените форми на градежните занаети.

Визуелизација СКОПЈЕ 2014

Откако ја погледнавме скапата визуелизација за тоа како треба да изгледа Скопје  во 2014, ставот на Прва Архи Бригада останува непроменет. Ние и понатаму сметаме дека проектот на Владата претставува целосно и погрешно разоблучување на градот и од аспект на урбанизам и од аспект на архитектура, а секако и од аспект на инфраструктура која е целосно запоставена во проектот, а всушност е главен проблем на градот.

Во оваа прилика сакаме да истакнеме дека не е точно тоа што го изјави Министерката за култура, која што одговорноста за ваквата историска грешка сака да им ја препише целосно на архитектите, под изговор дека конкурсите биле транспарентни, архитектите сами нуделе такви решенија во историски стилови. Вистината е дека во документациите на конкурсите стоеше “диктат” или урнек (со слика или текст)  од нарачателот,  за тоа како треба да изгледа фасадата и кој стил треба да се применува. Затоа одговорноста за ова историско промашување треба целосно да ја превземе владата-нарачателот, некои од архитектите послушници како и стручната јавност која не е доволно гласна во искажувањето на своето незадоволство од ваквиот развој во архитектурата.

Друг интересен момент кој зборува колку оваа идеја е промашена е дека самите луѓе на кои им се допаѓа видеото, коментираат дека Скопје конечно ќе заличи на европски град, на Париз, на Рим, на Венеција. Ја препознаваат архитектурата и елементите кои ги оформуваат историските јадра на тие  градови што значи дека целата приказна која владата сака да ја продаде со ова видео, за нашето македонско минато, нашето наследство и автентичната македонска архитектура, пропаѓа. Оние кои го бранат владиниот проект за разобличување на Скопје, говорат дека не треба да се прават copy/paste модерни згради од Европа и дека мора да се насочиме кон проектирање врз основа на нашите традиции, при тоа заборавајќи дека всушност проектот на владата е copy/paste на европските историски стилови.

Ние имаме неолит, антички градови и населби, имаме Византија, имаме средновековна станбена архитектура која била инспирација за создавање на некои од начелата на модерната архитектура, имаме османлиска архитектура. Конечно тие што сакаат да го видат нашиот македонски барок нека појдат во нашите цркви и манастири и нека ги погледанат извонредните иконостаси- тоа е нашиот барок, а не објектот на Министерството за надворешни. Имаме модерна архитектура, имаме земјотрес, имаме град на солидарноста и објекти донации од многу земји во светот. Имаме Кензо Танге, еден од најзначајните светски архитекти. Имаме наши  автори кои изградиле модерни згради инспирирајќи се од нашата традиција. Тоа се вистинските вредности кои ги поседуваме и со кои треба да се гордееме. Туристите од светот сигурно нема да дојдат во Скопје за да гледаат карикатури од неокласицизам, барок, неоантика изградени во 21виот век.

* на овој рендер заборавиле да ја стават 50 метарската кула- камбанерија на црквата која се наоѓа зад триумфалната порта и објектот на ЕВН.

------------------------

http://www.youtube.com/watch?v=YBYtmAOt7RI